الزامات و استاندارد کپسول آتش نشانی
الزامات و استاندارد کپسول آتش نشانی در خصوص انتخاب، جانمایی، استقرار و سرویس و نگهداری را در این مقاله به زبان ساده و قابل فهم بیان می‌کنیم.
در ابتدا لازم می‌دانیم که توضیح مختصری درباره کاربرد خاموش‌کننده آتش یا همان کپسول آتش‌نشانی بدهیم.
کاربرد و آشنایی با انواع کپسول آتش نشانی:
کپسول آتش‌نشانی یا همان خاموش کننده آتش، یک ابزار پیشگیری جهت خاموش‌کردن یا همان اطفای حریق و یا کنترل و جلوگیری از گسترش و انتشار آتش‌سوزی‌های محدود می‌باشد که این ابزار به گونه‌ای ساخته شده که تمامی افراد بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن از آن استفاده نمایند.
اولویت استفاده از کپسول آتش نشانی با اشخاصی می‌باشد که آموزش‌های لازم را جهت استفاده از آن را دیده اند، اما هر شخص مبتدی نیز می‌تواند با یک توضیح کوتاه و یا مطالعه تصویر راهنمای استفاده از خاموش کننده، از آن استفاده نماید.
خاموش کننده‌ها در 3 نوع کلی پودر و گاز و دی اکسیدکربن (CO2) و آب و گاز تولید می‌شوند.
خاموش‌کننده‌ها بسته به نوع کلاس حریق یا نوع آتش‌سوزی در نوع و وزن‌های مختلف ساخته می‌شوند که چنانچه وزن خاموش‌کننده از یک حدی بالاتر باشد، برای حمل و جابجایی آسان‌تر به صورت چرخدار ساخته می‌شود که به این مدل خاموش کننده متحرک و یا چرخدار و در بعضی تعاریف به آن ارابه‌ای نیز گفته می‌شود.
همان‌طور که گفته شد این خاموش‌کننده‌ها به منظور حریق‌های کوچک استفاده می‌شوند و چنانچه حجم آتش‌سوزی از یک حد بیشتر باشد، نیاز به نیروهای عملیاتی مانند سازمان آتش‌نشانی خواهد بود.
حال که با مفهموم کلی خاموش‌کننده‌ها آشنا شدیم، به قوانین در خصوص الزمات استفاده از آنها می‌پردازیم که بدانیم در چه مکانی به این تجهیزات نیاز داشته و چه نوعی را باید انتخاب کرده و در چه محلی نصب کنیم و در آخر سرویس و نگهداری آن به چه صورت خواهد بود.
الزامات و استاندارد عمومی و کلی در خصوص کپسول آتش نشانی:
کلیه مکان‌ها از قبیل کارگاه، انبار و ساختمان‌ها، فارغ از تجهیز بودن به سیستم‌های اطفای حریق دستی و اتوماتیک مانند جعبه آتش نشانی (فایر باکس)، اسپرینکلر و … به منظور حفاظت از آن مکان در برابر حريق هاي كوچكی که ممکن است رخ دهد، بایستی خاموش كننده مناسبی را انتخاب نمود.
در کارگاه‌ها، كارفرما مكلف است براي كليه پرسنل شاغل، دوره‌هاي آموزشي كار با نحوه استفاده از خاموش كننده‌هاي دستي را از طريق مراجع ذيصلاح برگزار نمايد.
كارفرما مكلف است مطابق آيين نامه آموزش ايمني كارفرمايان كارگران و كارآموزان و دستورالعمل اجرايي آن، آموزش هاي (نظري و عملي) لازم در خصوص نحوه استفاده از خاموش كننده هاي دستي را به همه كاركنان (خصوصاً در بدو استخدام) داده باشد.
همچنین در کارگاه‌ها بایستی توسط افراد دارای صلاحیت، ارزيابي ريسك حريق انجام شده و در تمام محدوده‌هاي كارگاه‌ها (اعم از سربسته و روباز)، امكانات خاموش نمودن حريق هاي كوچك را فراهم و تجهیزات مورد نیاز نیز نصب شود.
تعداد، كيفيت و وزن هر يك از کپسول‌های آتش نشانی، بايد تابع محاسبات مربوط به پارامترهایی از جمله وسعت يا حجم محدوده احتمالي حريق، بار حريق و سرعت گسترش آن و با رعايت الزامات NFPA10 و ماهيت حريق و اهميت مكان باشد.
در صورتي كه در هر محل بيش از يك نوع کلاس آتش سوزی محتمل باشد بايد خاموش كننده به تعداد كافي از هر نوع مرتبط موجود باشد.
در مكان هايي كه از سامانه هاي اطفای حریق مانند جعبه آتش نشاني یا اسپرینکلر استفاده مي شود به دلیل اینکه اين سامانه برای اطفای حریق آتش‌سوزی کلاس A (چوب و کاغذ) مناسب است ولي در صورتي كه احتمال بروز ساير دسته هاي حريق باشد، الزاماً بايد خاموش كننده هاي مناسب پيش بيني و نصب شده باشند.
براي خاموش كردن آتش هاي ناشي از مقدار قابل ملاحظه اي مايعات قابل اشتعال (که تشخیص این مقدار بر عهده فرد دارای صلاحیت است) با مساحت بيش از 93 مترمربع نبايد تنها به خاموش كننده هاي دستي اكتفا نمود.
كليه خاموش كننده‌ها بايد تابع استاندارد ساخت و عملكرد مطلوب بوده و استفاده از آنها به سادگي ميسر باشد و به عبارت دیگر حداقل دارای نشان استاندارد ایران باشند.
تولیدکنندگان خاموش كننده هاي دستي آتش مكلفند دستورالعمل راهنماي استفاده از خاموش كننده ها را با جزئيات كامل بر روي خاموش كننده ها نصب نمايند.
منظور از جزئيات كامل مشخصات فني، سال ساخت، وزن دستگاه، نوع خاموش كننده و نحوه كاركرد به زبان فارسي، نام، شماره تلفن و آدرس پستي سازنده مي‌باشد.
بر روي کلیه کپسول‌های آتش نشانی، بايد يك دستورالعمل خوانا و روان كه نحوه استفاده از آن را بيان مي كند، نصب شده و در معرض ديد باشد.
الزامات و استاندارد انتخاب کپسول آتش نشانی:
براي خاموش كردن آتش با توجه به درجه و ماهيت حريق و نوع خطر آن بايد از خاموش كننده هاي مناسب مربوط به همان طبقه یا کلاس آتش‌سوزی استفاده نمود.
به عبارت دیگر محتویات (مواد خاموش کننده) داخل خاموش كننده هاي دستي یا همان نوع کپسول آتش نشانی بايد متناسب با ماهيت حریق احتمالي و سرعت گسترش آن در هر محل انتخاب شود.
در تمامی ساختمان‌ها بایستی هر طبقه متناسب با کلاس آتش‌سوزی احتمالی، به خاموش‌كننده دستي حريق با نوع و زون مناسب تجهیز گردد.
به طور مثال یک ساختمان مسکونی که در هر طبقه یک واحد دارد، بایستی در هر طبقه مسکونی حداقل یک عدد خاموش‌کننده پودر و گاز 6 کیلویی نصب گردد.
در ساختمان‌هاي چند طبقه به دلیل ریسک حریق بالاتر، حداقل بايد يك خاموش كننده اضافه بر طبقات در راه پله ها نیز نصب گردد.
به منظور اطفای حریق ناشي از برق يا در مواقعي كه تجهيزات الكتريكي در معرض آتش قرار دارند، فقط بايد از خاموش كننده هاي نوع دي اكسيد كربن استفاده شود.
لازم به ذکر است که در صورت استفاده از خاموش كننده هاي دي اكسيدكربن در فضاهاي بسته بايد ميزان كاهش غلظت اكسيژن و مشكلات تنفسي ناشي از آن مورد توجه قرار گيرد.
از خاموش كننده هاي پودر خشك شيميايي نبايد در محل‌هايي كه اكسيدكننده هاي قوي وجود دارند، استفاده نمود.
استفاده از خاموش كننده هاي حاوي بخارات سمي يا توليد كننده بخارات و گازهاي سمي ممنوع بوده و همچنین ماده خاموش كننده یا عامل اطفاء نبايد سمي بوده يا در اثر استفاده در محل تركيبات سمي توليد نمايد.
خاموش كننده ها از نوع آبي (آب و گاز یا کف) باید در دماي بین ۴۹ و ۴ درجه سانتي گراد نگهداری شوند به این دلیل که اگر دما از حدی که مشخص شده پایین تر باشد ممکن است ماده داخل سیلندر (آب) یخ بزند.
همچنین سایر خاموش كننده هاي باید در دماي بين ۴۹ + و ۴۰- درجه سانتي گراد نگهداري و استفاده شوند بنابراین در انتخاب نوع خاموش کننده باید با توجه به نوع محیط و آب و هوا دقت نمود.
الزامات و استاندارد کلی جانمایی، استقرار و نصب کپسول آتش نشانی:
به طور کلی ميزان كلي ماده خاموش كننده مورد نياز، تعداد و محل نصب و استقرار خاموش‌كننده دستي و یا چرخدار بايد مطابق با استاندارد NFPA10 يا الزمات مقام قانونی مسئول (به طور مثال سازمان آتش‌نشانی) باشد.
محل استقرار خاموش كننده بايد با توجه به شرايط جوي و محيطي انتخاب شود.
محل جانمایی خاموش كننده‌ها بايد به وضوح در معرض ديد بوده که در مواقع آتش سوزي به آساني و به سرعت قابل دسترسي باشند و از قرار گرفتن هر گونه وسايل و تجهيزات در مقابل آنها جداً خودداري شود.
خاموش كننده هاي دستي و چرخدار بايد به طور پيوسته و در مكاني مناسب و مشخص (ترجیحاً ثابت) كه احتمال بروز حريق در آن كمتر بوده و دسترسي به آن نیز آسان تر می‌باشد، نصب و نگهداري شوند.
محل نصب يا نگهداري کپسول‌های آتش‌نشانی بايد با علامت مشخصه و رنگ قرمز معلوم گردد تا در هنگام لزوم سريعاً قابل شناسايي باشد.
هدف از محل مشخص نگهداری و نصب این است که در اصطلاح چشمان متصرفین به مکان نصب شده خاموش‌کننده عادت کند و برایشان شناخته شده باشد تا در مواقع نیاز بتوان بدون درنگی و سریع به آن دسترسی پیدا نمود.
نزديك درب‌هاي ورود و خروج يا در مسيرهاي خروج اضطراري از جمله نقاط توصيه شده مي‌باشد.
در هر محدوده (زون) و يا هر طبقه از بنا حداقل بايد يك دستگاه خاموش كننده دستي نصب شده باشد.
مکان‌هایی با مساحت بيش از يك صد مترمربع علاوه بر خاموش‌کننده دستی بایستی به خاموش كننده چرخداری که دارای وزن مناسب بوده و همچنین نوع آن نیز با ماهيت حريق احتمالي و سرعت گسترش آتش متناسب باشد، مجهز گردد.
براي كارگاه هاي با وسعت بيش از يك هزار متر مربع به ازاي هر پانصد مترمربع بايد يك دستگاه خاموش كننده چرخدار موجود باشد.
فاصله پیمایش یک فرد از دورترین مکان تا نزديك‌ترين کپسول آتش نشانی نبايد بيش از 15 متر بوده و همچنین فواصل بین خاموش كننده ها در هر محدوده نبايد از ۳۰ متر بيشتر باشد.
کلاس حریق نوع B (مایعات قابل اشتعال)، فواصل بین خاموش‌کننده‌ها نبايد از ۱۵ متر بيشتر باشد، کلاس حریق نوع D (فلزات قابل اشتعال)، فاصله خاموش كننده تا كانون خطر نبايد بیش از ۲۳ متر تجاوز كند و کلاس حریق نوع F (روغن‌های خوراکی)، حداكثر فاصله بين خاموش كننده نبايد از ۹ متر تجاوز كند.
براي مكان هاي پرخطر مثل محیطی كه بيش از ۳۰ ليتر مايعات قابل احتراق و اشتعال يا ۲۰ كيلوگرم از گاز قابل اشتعال در آن وجود دارد، بایستی يك کپسول آتش نشانی با فشار تخليه بيش از ۵ اتمسفر بايد در فاصله ۱۵ متري آن مكان نصب گردد.
براي دستگاه‌هاي پرخطر بايد بطور مجزا خاموش كننده دستي در مجاور دستگاه نصب گردد.
بر روي هر دستگاه، مثلاً تابلوهای برق و یا دستگاهی مانند تزریق پلاستیک بايد علائم و برچسب‌هاي مشخصي نصب شود که نوع کلاس آتش و نوع خاموش كننده مناسب ذكر شده باشد.
الزامات و استاندارد جانمایی، استقرار و نصب کپسول آتش نشانی دستی:
خاموش كننده هاي قابل حمل دستی (غير از انواع چرخدار) بايد به گونه اي ايمن در مكان مناسب آويزان و يا در جعبه هاي مخصوص قرار گيرند.
حداقل ارتفاع 15 و حداکثر ۱۲۰ سانتی متر از کف برای نصب خاموش کننده‌های دستی بر روی دیوار مناسب است زیرا اگر ارتفاع کمتر از 15 سانتی متر باشد.
ممکن است در مواقع حادثه، جهت برداشتن سریع کپسول آتش نشانی از روی قلاب نصب شده روی دیوار، بدنه سیلندر به زمین گیر کرده و باعث شود که به راحتی در دسترس قرار نگیرد.
همچنین چنانچه از این ارتفاع بیشتر باشد ممکن است در بلند کردن کپسول آتش نشانی از روی قلاب برای تمام افراد به راحتی میسر نباشد.
در صورت جانمایی و نگهداری کپسول آتش نشانی در ، هرگز نبايد درب جعبه جعبه مخصوص خاموش‌کننده قفل شوند.
الزامات و استاندارد جانمایی، استقرار و نصب کپسول آتش نشانی چرخدار:
محل جانمایی و استقرار خاموش كننده چرخدار بايد در مناسب‌ترين نقطه جهت دسترسي نيروهاي امدادي باشد.
در مكان‌هايي كه از خاموش كننده‌هاي چرخدار استفاده مي شود، بايد امكان حركت سریع و آسان خاموش كننده در محل میسر بوده و هیچ‌گونه مانعی بر سر راه آن قرار نداشته باشد
چنانچه خاموش کننده چرخدار در محیط بیرون جانمایی شده است، به منظور حفظ و نگهداری و جلوگیری از خرابی در اثر آفتاب و بارون، استفاده از سایه‌بان پیشنهاد می‌گردد.
همچنین در صورتي كه خاموش كننده چرخدار درون ساختمان نگهداري مي شود، درب هاي خروجي بايد به گونه‌اي باشد كه امكان حمل خاموش كننده به راحتي و با سرعت وجود داشته باشد
الزامات و استاندارد بازرسی، تست، سرویس و نگهداری کپسول آتش نشانی دستی و چرخدار:
در کارگاه‌ها، كارفرما بايد اطمينان حاصل كند كه خاموش كننده ها هميشه آماده به كار بوده و دسترسي به آنها آسان باشد و همچنین بازديدهاي دوره‌اي و شارژ خاموش كننده هاي دستي آتش بايد توسط افراد صاحب صلاحيت انجام گردد.
کپسول های آتش نشانی بايد توسط افراد داراي پروانه صلاحيت، از مراجع ذيصلاح كشور حداقل سالي يك بار سرويس، كنترل و شارژ گردند.
همچنین خاموش كننده هاي قابل شارژ بايد پس از هر بار مصرف، و نيز در زمان تست ساليانه مجدداً شارژ شوند و پس از هر بار شارژ خاموش كننده بايد تست نشتي انجام شود.
در مواقعی که کپسول آتش نشانی به منظور شارژ و سرویس جمع آوری می‌گردد، بايستی تا زمان نبود آن، خاموش كننده جايگزين و مناسب در محل وجود داشته باشد.
دقت کنید که نوع خاموش كننده يا مواد داخل آن را نبايد تغيير داد.
خاموش كننده بايد داراي يك كارت مخصوص سرويس و نگهداري از جانب مرجع تست و شارژ باشدکه نتايج تست و شارژ خاموش كننده با ذكر سال و ماه و مرجع تست و شارژ كننده، بر روي آن نوشته شده باشد که اصطلاحاً به آن کارت کپسول آتش نشانی نیز گفته می‌شود.
خاموش كننده هاي يكبار مصرف نبايد مورد آزمون تست هيدرواستاتيك قرار گيرد و استفاده از آنها بيش از ۱۲ سال از تاريخ توليد ممنوع است.
برروي كليه خاموش كننده هاي دستي بایستی برچسب راهنماي كاربران و موارد استفاده آن حك يا به صورت دائمي نصب شده باشد و همچنين برچسب گواهي آزمون‌هاي دوره‌اي و مدت اعتبار آن نيز الصاق شده باشد که مدت اين دوره بيش از يك سال نخواهد بود.
جهت خرید کپسول آتش نشانی اینجا را کلیک کنید
ارتفاع استاندارد نصب کپسول آتش نشانی
نقشه جانمایی کپسول آتش نشانی
طریقه نصب کپسول آتش نشانی به دیوار
آیین نامه کپسول های آتش نشانی
ارتفاع نصب کپسول آتش نشانی
استاندارد نصب کپسول آتش نشانی
نحوه نصب کپسول آتش نشانی