مقدمه
اهداف سیستمهای اطفای حریق عبارتاند از: خنکسازی، مهار آتش (جلوگیری از گسترش آن) و خاموش کردن آتش. برای حفاظت از تأسیسات روشهای متعدد اطفای حریق وجود دارند. هر دو نوع سیستم سیار و ثابت را میتوان به کار برد. اثربخشی روشهای مختلف اطفای حریق را میتوان براساس مقدار جریان ماده خاموشکننده و روش یا شکل اعمال آن تعیین کرد.
قبل از تعریف نیاز به تمهیدات حفاظت در برابر آتشسوزی، باید نوع تماس با آتش را مشخص و تجزیه و تحلیل کرد. با تعیین انواع آتش مورد انتظار، مناسب بودن تمهیدات حفاظت در برابر آتش براساس فلسفه حفاظت انتخابشده برای تأسیسات ارزیابی میشود. آسانترین روش برای شناخت نیازهای حفاظتی شناسایی مواد و فشارهای موجود در فرآیند است. با انجام این کار، مناسبترین سازوکار مهار یا اطفا را میتوان با استفاده از NFPA 325M مشخص کرد. در ادامه، جدولها و مثالهایی را ارایه خواهیم نمود که میتوان از آنها برای مستندسازی سازوکارهای انتخاب شده مهار آتشسوزی استفاده کرد.
آتشخاموشکنهای قابل حمل (کپسول آتش نشانی)
شواهد گذشته نشان میدهند که خاموشکنندههای قابل حمل آتش (آنهایی که دستی راهاندازی میشوند و کار میکنند) متداولترین روش خاموش کردن آتشسوزی در صنایع فرآیندی در مراحل ابتداییاند. مراقبت انسانی به همراه توانایی واکنش سریع و مؤثر در مراحل ابتدایی یک آتشسوزی از تبدیل شدن حوادث فرآیندی بیشمار به فاجعههایی در مقیاس بزرگ جلوگیری کرده است.
هدف از فراهم کردن خاموشکنندههای قابل حمل آتش در دسترس داشتن منبعی از ماده خاموشکننده فراوان است که بتوان در مراحل مقدماتی رشد یک آتش به آسانی از آنها استفاده کرد. زمانی که این عوامل خاموشکننده تمام شوند یا آتش ابتدایی تا نقطهای که با روشهای دستی قابل مهار نباشد رشد کند، سیستمهای اطفای حریق ثابت و سیستمهای کنترل حوادث فرآیندی باید فعال شوند (مثلا توقف اضطراری).
تنها از کارکنان آموزش دیده در این زمینه میتوان انتظار داشت از خاموشکنندههای قابل حمل آتش استفاده کنند.
خاموشکننده قابل حمل آتش وسیلهای برای خاموش کردن آتشهای در مقیاس محدود است. این خاموشکنندهها طبق کاربردی که از آنها روی یک نوع خاص از آتش (A، B، C یا D) انتظار میرود، و مساحت اطفای حریق قابل انتظار طبقهبندی میشوند. آتش براساس نوع مادهای که میسوزد به چهار نوع دسته بندی میشود در آتشهای کلاس، مواد اشتعالپذیر معمولی مانند چوب، پارچه و کاغذ هستند که میسوزند.
در آتشهای کلاس B، مایعات اشتعالپذیر، روغـنهـا و گریسها میسوزند.
آتشهای کلاس C آنهایی هستند که از تجهیزات دارای جریان برق نشئت میگیرند.
آتشهای کلاس D حاصل از فلزات اشتعالپذیر مانند منیزیم، پتاسیم و سدیم هستند.
درجهبندی عددی روی خاموشکننده آتش یک عدد نسبی است که آزمایشگاههای شناخته شده آن را به ازای میانگین سطح آتشی که میتوان با روشهایی که انجمن ملی حفاظت در برابر حریق (NFPA) تدوین کرده خاموش کرد، تخصیص میدهند.
این عدد با سطح آتشی (برحسب واحد سطح) که یک نفر میتواند با استفاده از خاموشکننده خاموش کند برابر نیست.
کلاسهای مختلف خاموشکنندههای قابل حمل آتش که در صنعت تولید و استفاده میشوند در زیر تعریف شدهاند. کشورهای دیگر طبقهبندی مشابهی دارند اگر چه ممکن است کاملا یکسان نباشد.
خاموشکنندههای آتش کلاس A
خاموشکنندههای آتش کلاس A معمولا پایه آبی دارند. اثر آب برای خاموش کردن آتش جذب گرما (خنکسازی) مواد در حال سوختن است. خاموشکنندههای آبی تحت فشار از هوای تحت فشار برای خارج کردن آب، که با یک شیلنگ کوتاه هدایت میشود، استفاده میکنند.
خاموشکنندههای آتش کلاس B
آتشهای کلاس B با حذف هوا، کاهش سرعت انتشار گازهای اشتعالپذیر یا قطع کردن زنجیره واکنشهای سوختن خاموش میشوند. معمولا از سه نوع ماده خاموشکننده برای آتشهای حاصل از مایعات اشتعالپذیر، گریسها و روغنها استفاده میشود: دیاکسید کربن، ماده شیمیایی خشک و فوم-آب، دیاکسید کربن یک عامل گازی متراکم شده است که با نشستن به جای اکسیژن هوای مجاور آتش از سوختن جلوگیری میکند. دو نوع عامل خشک خاموشکننده وجود دارند: یکی حاوی موادی بر مبنای بیکربنات سدیم، پتاسیم، بیکربنات اوره پتاسیم و کلرید پتاسیم و دومین نوع که چندمنظوره است حاوی مواد با مبنای فسفات آمونیوم است. خاموشکننده چندمنظوره را میتوان در آتش های کلاس A، B و C استفاده کرد. اکثر خاموشکنندههای ماده شیمیایی خشک از فشار ذخیره شده برای تخلیه ماده استفاده می کنند و آتش در اصل به دلیل قطع ذنجیره واکنش سوختن خاموش میشود. خاموشکننده های فومی از یک عامل فومی آب دار لایه ساز (AFFF) استفاده می کنند که هرگاه به کمک یک افشانک تخلیه شود، یک لایه از فوم را ایجاد میکند. این لایه به مثابه یک سدکننده عمل و اکسیژن را از آتش جدا میکند.
خاموشکنندههای آتش کلاس C
عامل خاموشکننده در خاموشکنندههای کلاس C باید نارسای الکتریسیته باشد برای آتش های الکتریکی، از دی اکسیدکربن و مواد شیمیایی خشک، هردو، میتوان استفاده کرد یک مزیت دی اکسیدکربن این است که بعد از اطفای آتش هیچ پسماندی باقی نمی گذارد، زمانی که در تجهیزات الکتریکی جریان الکتریکی برقرار نیست، از خاموشکنندههای آتش کلاس A و B میتوان استفاده کرد.
خاموشکنندههای آتش کلاس D
برای آتشهای فلزات اشتعال پذیر، به یک ماده واسطه خاموشکننده جذب کننده گرما نیاز است. البته ماده واسطه خاموشکننده نباید با فلزات درحال سوختن واکنش دهد. عوامل خاموشکنندهای که پودر خشک نامیده می شوند سطح فلز درحال سوختن را می پوشاند و یک روکش خفه کننده فراهم می کنند.
در برچسب روی خاموشکننده دستورالعمل مصرف و کلاس یا کلاس های آتشی درج میشوند که میتوان از خاموشکننده به شکلی ایمن برای آنها استفاده کرد. هم چنین روی خاموشکننده های تاییدشده برچسب آزمایشگاهی که در آن آزمایش شده اند نیز ردشده است.
خاموشکننده های قابل حمل آتش باید در تمام نواحی تاسیسات فرآیندی در دسترس باشند طوری که مسافت رسیدن به هر خاموشکننده حداکثر 15 متر (50 ft)باشد. این وسایل در مسیرهای پیاده روی اصلی یا راه خروج هر محوطه، نزدیک مناطق پرخطر و نزدیک دیگر وسایل اضطراری، قرار داده و به نحوی نصب می شوند که افراد بتوانند آنها را به آسانی از فاصله حدود 1 متری (3.5 ft) سطح زمین بردارند. محل استقرار آنها با رنگ قرمز مشخص میشود.
سیستمهای اطفای آبی
آب، چه در سیستمهای ثابت و چه در آتش نشانی دستی در تاسیسات فرآیندی، پر استفاده ترین و حیاتی ترین ماده اطفای حریق است. این ماده نسبتا ارزان و معمولا به وفور در دسترس است؛ خاصیت جذب حرارت بسیار قوی دارد و هر 8/3 لیتر (یک گالن) آن، زمانی که تبخیر میشود حدود 1512 kcal (6000 Btu) گرما جذب می کند. بخار حاصل از تبخیر آب، در فضای باز تا حدود 17000 برابر حجمش انبساط مییابد، بنابراین جایگزین اکسیژن محیط میشود و فرآیندهای سوختن را محدود می کند.
زمانی که آب با افزودنی های دیگر ترکیب شود، میتواند اکثر آتش های نفتی را مهار یا خاموش کند. هر سیستم اطفای آبی از یک منبع تأمین، شبکه توزیع و تجهیزات مصرف کننده انتهایی مانند سیستم ثابت پاشش، مانیتورها، شیلنگ قرقره ها و شیرهای آتش نشانی تشکیل شده است. هدف سیستمهای اطفای آبی خنک کردن مستقیم، خاموش کردن و مهار آتش در حوادث آتشسوزی و کمک به پراکندگی گازهای سمّی یا اشتعال پذیر است.
زمانی که از سیستمهای اطفای آبی استفاده میشود، باید به جمع آوری و دفع آب مصرف توجه خاص داشت. گنجایش و موقعیت سیستمهای جمع آوری سطحی اهمیت اساسی دارد. مصرف آب آتش نشانی معمولاً نیازی بالاتر از بارندگی یا ریزش تصادفی مایعات فرآیندی را بر شبکه جمع آوری ثقلی پساب تحمیل میکند.
منابع تأمین آب
منابع تأمین آب آتش نشانی ممکن است شاه لولههای عمومی آب شهر، یک منبع ذخیره اختصاصی و تلمبههای آن، یا راحت ترین راه، دریاچه، رودخانه یا در تأسیسات دریایی، دریای آزاد باشد. از ذخایر آب شور یا حاوی املاح در صورتی میتوان برای سالهای طولانی (بیش از پنج سال) استفاده کرد که تمهیداتی مناسب برای حفاظت در برابر خوردگی در کل شبکه آب آتش نشانی به کار رفته باشند. اگر عمر مفید تأسیسات کوتاه باشد، میتوان از موادی با مقاومت کوتاه مدت در برابر خوردگی (مثل فولاد کربنی و فولاد گالوانیزه) استفاده کرد، مشروط به این که آزمایش های دورهای انجام شوند و نشان دهند که صحت عمل کرد آنها هنوز کافی است و رسوبات و ذرات حاصل از خوردگی بر عمل کرد صحیح و مؤثرشان تأثیر نگذاشته اند.
استاندارد اکثر تأسیسات فرآیندی و انبارهای با حجم ذخیره بالا تأمین یا دسترسی به حداقل چهار ساعت آب آتش نشانی برای بدترین رویداد باورپذیر است. یک تحلیل ریسک ممکن است نشان دهد که سطح لازم حفاظت آب آتش نشانی بیشتر یا کمتر از این حد است. پس از تکمیل طرح تفصیلی یک واحد صنعتی یا برای ارزیابی نیاز به آب در شرایط موجود، میتوان محاسبات نیاز به آب آتش نشانی را در قالب یک جدول انجام داد و آن را برای مستندسازی درجه تراکم لازم پاشش، مدت های لازم، الزامات آیین نامه ای و دیگر خصوصیات به کار برد. در جدول زیر یک مثال از ترتیب مستندسازی این اطلاعات آمده است.
تلمبههای آتشنشانی
سیستمهای پمپاژ آب آتشنشانی را عموماً باید بر اساس استاندارد NFPA 20، با عنوان «نصب تلمبههای ثابت آتشنشانی برای حفاظت در برابر حریق»، نصب کرد. بازرسی فنی آنها طبق استاندارد NFPA 25 با عنوان «بازرسی فنی و آزمایش سیستمهای حفاظت در برابر آتش بر مبنای آب»، انجام میشود. اندازه تلمبه به مقدار دبی آب لازم برای از بین بردن خطر بستگی دارد. وقتی تلمبههای آتشنشانی برای تأمین منبع آب ثابت حفاظت در برابر آتش به کار روند، به دو منبع، یک منبع اصلی و یک منبع پشتیبان، نیاز است. قوه محرکه ارجح برای تلمبههای آتشنشانی در اکثر تأسیسات فرآیندی، زمانی که یک شبکه توزیع قدرت قابل اعتماد و آسیب ناپذیر در دسترس است، یک موتور الکتریکی است که انرژی را از دو منبع مختلف قدرت (ایستگاههای مولد) میگیرد. راه حل دیگر استفاده از یک محرک الکتریکی در کنار یک محرک اصلی کشیک (دیزل، گاز طبیعی یا موتور بخار) است. وقتی شبکه قدرت الکتریکی غیرقابل اطمینان است یا یک منبع تک را تشکیل میدهد، باید از تلمبههای آتشنشانی که از محرکهای اصلی، قدرت میگیرند استفاده کرد.
امروزه شبکه توزیع قدرت کشورهای صنعتی و موتورهای الکتریکی موجود با توان اسب بخار بالا بسیار قابل اعتماد هستند، بنابراین نیاز به محرک اصلی مستقل به اندازه چند دهه پیش جدی نیست. نگهداری و تعمیرات، نقاط خرابی، موجودی سوخت، از دقت خارج شدن ابزار دقیق و کنترلهای لازم برای یک موتور احتراق داخلی نشان میدهد این نوع موتور، در قیاس با موتور الکتریکی، انتخابی چندان باصرفه نیست. البته صحت عملکرد کافی و قابلیت اطمینان منابع قدرت و زیرساخت موتور الکتریکی باید تضمین شوند.
جایی که به چندین تلمبه آتشنشانی نیاز است، هنوز به درستی توصیه میشود که یک منبع محرک اصلی برای پشتیبانی قوه محرک موتور الکتریکی در نظر گرفته شود. تأسیسات دریایی مخصوصاً برای این انتخاب مناسباند؛ جایی که یک محرک اصلی، در کنار مولد برق، نیروی لازم را برای یک تلمبه مستغرق برقی یا یک تلمبه آتشنشانی هیدرولیکی تولید میکند و در نتیجه نیاز به تلمبههای توربینی با محور دوّار طویل، که برای عملکرد صحیح به تنظیمات تخصصی نیاز دارند، برطرف میشود.
تأسیسات فرآیندی واقع در جهان سوم در کل به قدرت تولیدی نیروگاههای اختصاصی خود وابستهاند، بنابراین منابع محرک اصلی مستقل برای تلمبههای آتشنشانی به نحوی انتخاب میشوند که اندازه و هزینههای تأسیسات نیروگاه کاهش یابند.
برای پرهیز از خرابیهای متداول، ترجیحاً محرک اصلی و تلمبههای آتشنشانی پشتیبان نبایـد درست در کنار یکدیگر باشند و در آرمانیترین حالت باید در مکانهایی جدا از واحد صنعتی قرار بگیرند. محل تزریق این تلمبهها به درون شبکه توزیع آب آتشنشانی باید در نقاطی با بیشترین فاصله ممکن از یکدیگر باشد. در عمل، به جز تأسیسات دریایی، اکثر تأسیسات با اندازههای کوچک تا متوسط یک مخزن ذخیره آب آتشنشانی تک دارند که ایجاب میکند همهی تلمبههای آب آتشنشانی نزدیک آن قرار گیرند. حتی در این شرایط هم عاقلانه است که نقاط اتصال تلمبههای آتشنشانی اصلی و پشتیبان به حلقههای توزیع آب آتشنشانی از یکدیگر جدا شوند. این موضوع بیشتر به سطح خطر تأسیسات و فاصله تلمبه آب آتشنشانی تا فرآیندهای پرخطر بستگی دارد. تلمبهها باید تا حد امکان دور از فرایند و ترجیحاً در ارتفاع بالاتر در خلاف جهت باد قرار گیرند.
بررسی یک صد آتشسوزی بزرگ صنعت نفت نشان داد که در 12 حادثه، خرابی تلمبه آب آتشنشانی یکی از عوامل اصلی تخریب تأسیسات در مقیاس وسیع بوده است.
جنس مادۀ انتخاب شده برای ساخت یک تلمبه آتشنشانی به ویژگیهای آب استفاده شده بستگی دارد. برای منابع آب تازه (مثل شاه لوله آب شهری) عموماً چدن مناسب است، اگر چه برای قطعات داخلی ممکن است از برنز استفاده شود. برای استفاده از آب شور یا آب دریا، به مواد یا در صورت امکان اندودهایی با قدرت بالای مقاومت در برابر خوردگی نیاز خواهد بود. مواد مصرفی متداول عبارتند از: برنز آلیاژی، مونل، فولادهای زنگ نزن مقاوم به نیکل یا دوگانه (دوپلکس) که گاهی با رنگهای مقاوم به خوردگی یا اندودهای مخصوص ترکیب میشوند.
برای تاسیسات مناطق خشکی، آب ممکن است از شاهلولههای عمومی محلی، مخازن ذخیره، دریاچهها و رودخانهها تامین شود. در این مواقع معمولاً یک تلمبه افقی معمولی به کار میرود. طرح ترجیحدادهشده برای تلمبه های آب آتشنشانی در مناطق خشکی نوع افقی مرکزگریز با منحنی عملکرد( فشار بر حسب حجم) نسبتاً تخت است. فشار خروجی را حداقل فشار پسماند لازم در دورترین نقطه تاسیسات، به ازای بالاترین جریان عملی لازم، با درنظر گرفتن افت اصطکاکی لولهکشی، تعیین میکند.
زمانی که به افزایش فشار بسیار بالا نیاز است (مثلاً در تاسیسات دریایی)، چندین انتخاب وجود دارند: محرک محوری، محرک هیدرولیکی و تلمبه مستغرق الکتریکی. در طول زمان، تلمبههای توربینی عمودی با محرک محوری در در تاسیسات دریایی بسیار استفاده شدهاند. بهبود قابلیت اعتماد در تلمبه های مستغرق الکتریکی و واحدهای با محرک هیدرولیکی ، چون نگرانیها درباره هممحور کردن دستگاه را ازبین میبرند و وزن سطح بالای سکو را محدود میکنند، و گاهی پیچیدگی کمتر آنها از تلمبههای قائمه دارای محور عمودی با محرک موتوری باعث شده استفاده از این تلمبهها افزایش یابد. در محاسبات هیدرولیکی برای تلمبه های سکوهای دریایی باید به خاطر داشت که نوسانات موج و جزر و مد به حساب آیند.
فعالیتهای غواصی در مجاورت دهانه مکش تلمبه آتشنشانی زیرآبی در نصب تلمبه آتشنشانی در آب های آزاد اهمیت حیاتی دارند. عملیات غواصی زیر سطح آب برای پایش خوردگی، اصلاحات، بازرسی فنی و … در اطراف پایههای نگهدارنده (ژاکت) در سکوهای دریایی به طور روزمره انجام میشود. جریان سریع آب در دهانه مکش تلمبه مستغرق، غواصان را در معرض یک خطر بالقوه قرار میدهد و ممکن است به داخل دهانه کشیده شوند. در سکوی بدفرجام پایپرآلفا، قرار دادن تلمبه آتشنشانی در حالت راه اندازی دستی فعالیتی معمول بود (غواص برای روشن کردن آن باید از مکان تلمبه بازدید میکرد). همین وضعیت در شبی که تاسیسات در اثر آتشسوزی و انفجارهای گازی نابود شدند نیز برقرار بود. یک راهحل ساده برای ایجاد یک شبکه حفاظتی بزرگ در فاصله به اندازه کافی دور در اطراف دهانه مکش تلمبه است. به این ترتیب، سرعت آب پایین تر از حدی نگه داشته میشودکه برای غواص نگرانکننده باشد. انجمن بینالمللی پیمانکاران مهندسی زیر آب با صدور اطلاعیه (AODC 055) شرایط لازم را در این باره توضیح داده است.
زمانی که بیش از یک تلمبه نصب شود، باید آنها را به گونهای هماهنگ کرد که زنجیرهای روشن شوند، زیرا شروع کار ناگهانی همه تلمبهها ممکن است ضروری نباشد و میتواند به سیستم آسیب برساند. بر اساس تعداد تلمبههای موجود، میتوان آنها را به شکلی تنظیم کرد که با کاهش نقاط تنظیم فشار شبکه اصلی آتش نشانی به ترتیب روشن شوند. تمام تلمبههای آب آتش نشانی را باید بتوان با یک سوییچ فعال کننده راه دور، که در یک اتاق فرمان دارای خدمه واقع شده، روشن کرد، اما خاموش کردن تنها باید روی خود تلمبه انجام شود.
تلمبه های کم ظرفیت، که تلمبههای حفظ فشار نامیده می شوند، در یک سیستم آب آتش نشانی برای جبران نشت های کوچک و استفاده های گاه به گاه ، بدون روشن کردن تلمبههای اصلی، به کار می روند. این تلمبهها به نحوی تنظیم می شوند که در فشار 0.70 تا 1.05 kg/sq.cm (10 تا 15 psi)، بالاتر از فشار شروع به کار تلمبههای اصلی آب آتش نشانی، روشن شوند. گاهی میتوان از یک شاخه از شبکه آب مصرفی تاسیسات جنبی به جای تلمبه حفظ فشار استفاده کرد، اما باید یک شیر یک طرفه در مسیر آن نصب کرد تا شبکه آب مصرفی تاسیسات جانبی شبکه آتش نشانی را تخلیه نکند. قابلیت اطمینان لازم برای تلمبههای حفظ فشار به اندازه تلمبههای آب آتش نشانی نیست و هنگام محاسبه ذخایر آب آتش نشانی در دسترس نباید آنها را به حساب آورد.
تلمبه های آب آتش نشانی باید منحصرا به حفاظت در برابر آتش سوزی اختصاص یابند. میتوان از آنها به عنوان سیستم پشتیبان برای خنک سازی اضطراری فرآیندها هم استفاده کرد، اما نباید منبع اصلی قلمداد شوند. اگر به این سیستم پشتیبان اجازه عمل داده شود، باید به دقت تحت کنترل باشد و برای خاموش کردن فوری در مواقع اضطراری واقعی دسترسی به آن آسان باشد.
برای اطمینان از کفایت عمل کرد تلمبههای آب آتش نشانی در شرایط اضطراری، باید روشی را برای آزمایش آنها تدارک دید. علاوه بر این در اغلب بازبینی های حفاظت در برابر آتش سوزی، ارزیابی های بیمهای و الزامات محلی نگهداری / تعمیرات، تلمبههای آب آتش نشانی باید مرتب برای سنجش عمل کرد آزمایش شوند. در حقیقت قبل از این که تلمبه های آب آتش نشانی به سطحی پایین از عمل کرد جریان یا فشار برسند که نیاز به برچیدن شان باشد، میتوان به اقدامات نگهداری / تعمیرات پیشگیرانه مبادرت ورزید. روی خطوط مکش و تخلیه باید فشارسنج نصب و روشی را برای ارزیابی مقدار جریان آب در هر نقطه آزمایش اختیار کرد. مقدار جریان در لوله کشی تحت آزمایش باید برای بیشترین مقدار جریان واحد محاسبه شود، نه فقط برای گنجایش اسمی آن.
آخرین روش استفاده شده نصب یک جریان سنج الکترومغناطیسی حالت جامد با قدرت بازخوانی دیجیتالی و دقیق است؛ اگر چه استفاده از جریان سنج های از نوع صفحه ایجاد اختلاف فشار هنوز به طور وسیع رایج است. راه دیگر استفاده از یک لوله مشترک مخصوص آزمایش با انشعاباتی به قطر 63.5 میلی متر (2.5 اینچ) برای اندازه گیری جریان پیتو با رجوع به جداول هیدرولیکی است. در شرایط وخیم، که ابزارهای اندازه گیری جریان درست در محل تلمبه آب آتش نشانی نصب نشده اند، میتوان از شیرهای آتش نشانی واحد یا دهانه های مربوط به شیلنگ قرقره استفاده کرد (پیوست الف)؛ حتی جریان سنج های فراصوت و الکترومغناطیسی قابل حمل نیز در دسترس هستند. موقعیت آرمانی طراحی سیستمی است که جریان آب آزمایش را دوباره به داخل مخزن ذخیره بازگرداند تا به برنامهریزی و تنظیمات وسیع و یا دورریز/استفاده غیرضروری از آب نیاز نباشد. در تأسیسات دریایی، یک خط تخلیه آزمایشی تا سطح دریا امتداد مییابد. زیرا ریختن آب، درست زیر سکو، ممکن است بر افرادی که به صورت دورهای در مکانهای پایینتر یا در سطح دریا کار میکنند تأثیر بگذارد.
آزمایشها و استانداردهای تلمبه آتشنشانی
خرید یا مشخصات فنی یک تلمبه آتشنشانی برای پشتیبانی عملیات در تأسیسات فرآیندی باید با استانداردهای بینالمللی شناختهشده برای اینگونه تجهیزات مطابقت داشته باشد. طبق همه این استانداردها، انجام آزمون پذیرش دستگاه در کارخانه ضروری است.
سیستمهای توزیع آب آتشنشانی
سیستم توزیع یک مجموعه لولهکشی است که انتقال آب را به مکانهای موردنظر تضمین میکند، حتی اگر بخشی از سیستم برای تعمیرات ایزوله شده باشد. این کار با ایجاد یک شبکه حلقوی از لولهها شیرهای قطع جریان در مکانهای استراتژیک انجام میشود. یک شبکه حلقوی باید پیرامون هر محوطه فرآیندی ایجاد شود. در تأسیسات مناطق خشکی، لوله آب آتشنشانی را به قصد حفاظت آن به صورت مدفون اجرا میکنند. در تأسیسات دریایی برای حفاظت در برابر خرابی ناشی از آتشسوزی و مخصوصاً انفجارها، مسیر آن باید متصل به اجزای سازهای و در پشت آنها باشد. اگر بنا به نیاز، لولهکشی نمایان باشد، باید در هر دو جهت عمودی و افقی در برابر بار اضافهفشار انفجاری مهار شود. از اتصالات فلنجی باید پرهیز کرد، زیرا ممکن است به ضعیفترین نقاط نشت تبدیل شوند، اما در سکوهای دریایی، به علت حذف هزینههای جوشکاری تخصصی در ضمن احداث یا تعمیرات بسیار مطلوباند.
قطر لولهها بر پایه محاسبات هیدرولیکی شبکه توزیع آب در ازای بدترین رویداد باورپذیر (WCCE) تعیین میشود. اندازه لوله اصلی انتقال باید برای عبور ۱۵۰ درصد از دبی طراحی محاسبه شود. اندازه بقیه سیستم براساس جریان لازم به ازای فشار پسماند در دورترین محوطه فرآیندی یا مخزن ذخیره از محل آب مشخص میشود. برای تأمین قابلیت اطمینان در حد متعارف، معمولاً حداقل دو منبع تامین دور از هم باید در دسترس باشند. بنابراین برای تعیین اندازه حداقل لوله توزیع باید دو محاسبه جریان براساس دو منبع دور از هم انجام داد. طبق آییننامه NFPA 24، با عنوان «نصب شاهلولههای خصوصی آتشنشانی و متعلقات آن»، حداقل فشار پسماند موجود در یک شاه لوله آتشنشانی نباید کمتر از 6.9 bar (100psi) باشد. محاسبات سرعت باید انجام شوند تا مشخص کنند مقادیر جریان بیش از حدود مقاومت مکانیکی مواد به کارگرفتهشده نیستند.
استاندارهای تلمبه آتشنشانی
استاندارد | عنوان |
API 610 | تلمبههای مرکزگریز برای سرویس پالایشگاه |
BS 5316 | آزمونهای پدیرش برای تلمبههای مرکزگریز، جریان مخلوط و محوری |
NFPA 20 | استاندارهای نصل تلمبههای ثابت آتشنشانی برای حفاظت در برابر آتشسوزی |
UL 448 | استاندارهای تلمبههای ایمنی برای سرویس حفاظت در برابر آتشنشانی |
معمولا لولههای آب آتشنشانی از جنس فلزاند (مثلا فولاد کربنی یا کانیفر). در تاسیسات جدید به شکلی فزاینده از لولههای پلاستیکی مسلح برای بخشهای زیرزمینی شبکه توزیع استفاده میشود. این کار قابل قبول است مشروط به آن که سیستم آب آتشنشانی تحت فشار نگه داشته شود. اگر فشار حذف شود، وزن خاکی که لوله را میپوشاند شکل آن را بیضوی میکند و سرانجام اتصالات که معمولا رده فشاری بالاتر از لوله کشی دارند و میتوانند وزن سربار روی خود را تحمل کنند، شروع به نشت میکنند علاوه بر این طی جایگذاری لولههای پلاستیکی در اتصالات، دقت و بازرسی فنی باید به طور مخصوص انجام شود. تعیین این که آیا لوله به خوبی در اتصال جفت و جور (برازیده) شده است یا نه معمولا مشکل است و اگر اتصال صحیح برقرار نشده باشد، طی کارکرد لوله به سرعت به یک نقطه خرابی تبدیل و سرانجام جدا خواهد شد. مسیر لولههای شبکه توزیع به دو دلیل نباید از زیر فونداسیونهای یک پارچه ساختمانها مخزنها، فونداسیون تجهیزات و … عبور کند: (۱) نیاز به دسترسی در آینده و (۲) جلوگیری از بار اضافی که فونداسیونها ممکن است وارد کنند.
سیستم آب آتشنشانی باید تنها مخصوص استفاده از آب آتشنشانی باشد. به کارگیری ایــن ضعف سیستم آب سیستم برای سرویسهای فرآیندی یا رفاهی آن را فرسوده میکند و سبب آتشنشانی، به خصوص افت فشار آن در شرایط اضطراری میشود.
سیستمیکه با محاسبات هیدرولیکی طراحی شود بر یک سیستم استاندارد شده ارجح است، زیرا سبب بهینه شدن دبی آب آتشنشانی ذخیره آب لازم و جنس لولهها میشود. به هر حال قطر لوله اصلی نباید کمتر از ۲۰۳ میلیمتر (۸) اینچ باشد. شاخههای لوله کشی مرتبط با شیرهای آتشنشانی مانیتورها، شیلنگ قرقرهها و دیگر سیستمهای حفاظتی نباید قطر کمتر از ۱۵۲ میلیمتر (۶ اینچ) داشته باشند.